a, Yaşar Gülmez is diep teleurgesteld dat voetballers Kökçü en El Yaakoubi de OneLove-band komende zondag na alle discussie wederom weigeren. “Een grote gemiste kans,” noemt de Turks-Nederlande Gülmez (initiatiefnemer van stichting Sirkaf voor biculturele lhbtq) de weigering. Iemand als Feyenoord-captain Kökçü hád namelijk het verschil kunnen maken.

“Hij speelt als Turkse Nederlander een belangrijke rol in de Turks-Nederlandse gemeenschap, is een voorbeeld voor jongeren, en kon met zo’n statement aan zijn achterban duidelijk maken dat hij honderd procent procent achter de Nederlandse normen en waarden stond. Zo van: wij zijn nu in Nederland en hier mag iedereen zelf bepalen met wie hij een relatie heeft. En het had misschien ook wel invloed gehad op de homofobe sfeer in stadions. Hoe vaak nog hoor je supporters met homo schelden?”

Het COC, de bekende belangenorganisatie, is evenmin te spreken over de actie van de twee voetballers die bij hun weigering naar hun geloof, de islam, verwezen. Philip Tijsma: “Die band gaat over discriminatie en het is onbegrijpelijk dat mensen ineens moeite met zo’n band hebben als er een verband is met de regenbooggemeenschap, want discriminatie is discriminatie. Zo’n weigering is ook een klap in het gezicht van voetbalfans en -spelers en zeker voor mensen die lhbtq én gelovig zijn. Het roept een beeld op dat die zaken niet samen gaan, terwijl dat natuurlijk wel kan.”
‘Band is nogal willekeurig’

Fayaaz Joemmanbaks − geboren in Suriname, queer moslim en voorzitter van Colored Qollective (platform voor lhbtq-personen van kleur) − heeft wél begrip voor Kökçü en Excelsior-captain El Yaakoubi. “Ik vind zo’n band zelf ook heel willekeurig, want ik kan nog wel wat andere belangrijke steunbetuigingen bedenken. Voor Palestina of voor Black Lives Matter of voor de slachtoffers van de aardbeving in Turkije. Voor die laatste groep kon er laatst ook géén gezamenlijk statement af. Zo’n band is, vind ik, een soort afgedwongen gebeuren dat niks zegt over hoe iemand écht denkt. Draagt een voetballer ’m om van de discussie af te zijn, of wil hij écht meer acceptatie en tolerantie?”

De weigering zegt volgens Joemmanbaks ook niks over haperende tolerantie. “Ik ben juist hoopvol, ik zie verandering. Ik zie dat moslim queers in Nederland meer hun plek opeisen, steeds meer van zich laten horen. Ze zoeken elkaar op in chatgroepen, er worden platforms opgericht, activiteiten georganiseerd.” Actueel voorbeeld: de queer-iftars, gezamenlijke maaltijden, tijdens de ramadan volgende week. Ook COC ziet ‘steeds meer lhbtq moslims opstaan’. Tijsma: “Er zijn inmiddels diverse organisaties die laten zien dat moslim en lhbtq prima samengaan.” Dat gebeurt bijvoorbeeld via Respect2Love van COC, Pink Marrakech en Stichting Maruf.

Ook Willem Huijnk van het Sociaal en Cultureel Planbureau bespeurt een verschuiving. “We zien in onze onderzoeken dat de acceptatie binnen de Turks- en Marokkaans-Nederlandse gemeenschap in de loop van de tijd iets is gegroeid, en we zien ook dat de acceptatie bij de tweede generatie groter is dan bij de eerste generatie. Wat wel gezegd moet worden: de acceptatie is nog altijd minder dan in andere groepen, zoals de autochtone of Surinaams-Nederlandse groep.”
56 procent

De acceptatie blijkt groter naarmate het onderwerp verder weg is. Zo is 80 procent van de Marokkaanse Nederlanders en 70 procent van de Turkse Nederlanders het volgens het SCP-rapport ‘Opvattingen over seksuele en genderdiversiteit 2022’ eens met de algemene stelling ‘homoseksuele mannen en vrouwen moeten hun leven kunnen leiden zoals zij dat willen’. Maar 56 procent van de Turkse en Marokkaanse Nederlanders vindt het wél een probleem als hun kind een vaste partner van hetzelfde geslacht heeft. Huijnk: “De acceptatie neemt dus af naarmate het dichterbij het eigen leven of gezin komt.”

Gülmez van stichting Sirkaf denkt dat het in de praktijk voor veel Turkse of Marokkaanse Nederlanders − moslim of niet − nog altijd een enorme opgave is om ‘uit het heterohokje’ te stappen. “Ik zie dat queer moslims die in Nederland asiel aanvragen heel open zijn. Die hebben zoiets van: ik ben nu in het vrije Nederland dus ik ga helemaal mezelf zijn. Die openheid ontbreekt vaak bij queer moslims die hier zijn opgegroeid. Die ervaren nog veel problemen: ze vrezen voor wat hun familie en omgeving ervan denken.”

Volgens Gülmez heeft dit alles niet alleen met de islam te maken maar ook met tradities, cultuur. “Turkse Nederlanders zijn doorgaans behoorlijk conservatief. Dat merk je ook tijdens de Turkse verkiezingen; er wordt veel op Erdogan gestemd. En vanuit dat conservatisme zijn ze ook tegen lhbtq. Het interessante is wel dat Turkije zelf inmiddels ook een grote tolerante stroming kent. Dat bleek bijvoorbeeld tijdens die Istanbul Pride in 2013, waar maar liefst 100.000 mensen op af kwamen. Die stroming mis ik hier in Nederland.” Gülmez denkt dat het conservatisme een grote rol speelt bij Kökçü’s weigering. “Ik denk dat hij het voor zijn directe omgeving en familie gewoon niet kan maken om zo’n regenboogband te dragen.”

Hoewel hij via zijn stichting heel actief is in de lhbtq-gemeenschap, voelt ook Gülmez zich in zijn stad Rotterdam niet altijd even vrij om met zijn vriend hand in hand te lopen. “In het centrum kan dat, maar in wijken met veel Turkse of Marokkaanse Nederlanders niet. Daar ben ik bang voor gescheld en agressie.” Ook Joemmanbaks voelt zich in woonplaats Utrecht af en toe beperkt. “Ik loop er niet in een djellaba rond omdat dat moslimhaat oproept, en ik loop er niet in een jurk rond omdat dat queerhaat oproept. Dus: we hebben in Nederland, als het om acceptatie en tolerantie gaat, zeker ook nog een lange weg te gaan.”

PAROOL